Theater

Het uitvoeren van een planevaluatie van de interventie theater verloopt in vijf stappen. 

1. Stel een evaluatieteam samen. Betrek minimaal 2 personen: iemand die bij het plan betrokken is geweest of de opdrachtgever én een buitenstaander (bijvoorbeeld een collega met een ander dossier of uit een ander domein) die kritische vragen kan stellen. Kijk voor meer informatie bij Wie voert de evaluatie uit? 
2. Ieder teamlid leest individueel het plan van aanpak van de interventie. Bij de beoordeling ervan hanteren ze de Checklist Plan van Aanpak Theater. 
3. Bespreek samen de antwoorden op de vragen uit de checklist en formuleer voorlopige uitkomsten van de evaluatie. 
4. Bespreek de voorlopige uitkomsten van de planevaluatie met de betrokken stakeholders (bijvoorbeeld opstellers van het plan, opdrachtgevers, uitvoerders). 
5. Maak afspraken over het doorvoeren van eventuele verbeteringen, wanneer het plan kan worden goedgekeurd en over de wijze van communiceren over het plan. 

Een procesevaluatie van de interventie Theater bestaat uit negen stappen. 

1. Stel een evaluatieteam samen van minimaal 2 personen: iemand die bij de uitvoering betrokken is en idealiter iemand die ervaring heeft in het doen van evaluaties en die op afstand van de interventie staat. Kijk voor meer informatie bij Wie voert de evaluatie uit? 
   Een procesevaluatie kan goed door de gemeente zelf worden gedaan. Wil je de procesevaluatie liever uitbesteden aan een externe partij? Ga dan naar het Stappenplan externe uitvraag procesevaluatie, het Format externe uitvraag procesevaluatie theater en het bijbehorende voorbeeld. 
2. Bereid de procesevaluatie voor met behulp van het Format ontwerp procesevaluatie Theater en het voorbeeld. Bepaal de gewenste bewijskracht van de procesevaluatie. Hoe meer data je verzamelt en hoe meer verschillende bronnen en dataverzamelingsmethoden je gebruikt, des te sterker de bewijskracht van de evaluatie. Een eenvoudige procesevaluatie kan bestaan uit het organiseren van een focusgroep met alle betrokkenen. Een procesevaluatie met meer bewijskracht bestaat uit een combinatie van dataverzamelingsmethodes. Bijvoorbeeld een enquête onder leerlingen, interviews met leerkrachten en met acteurs. Ga voor meer tips naar Methoden en Technieken. 
3. Maak afspraken met alle stakeholders over hun inzet en betrokkenheid bij de evaluatie. 
4. Verzamel alle gedocumenteerde, relevante informatie en data over de interventie (plan van aanpak, voortgangsrapportages, uitkomsten van enquêtes et cetera). 
5. Vorm een eerste beeld door de informatie te vergelijken met het oorspronkelijke plan van aanpak. Noteer de eerste bevindingen en welke informatie je mist om de bevindingen kracht bij te kunnen zetten. 
6. Verzamel alle overige data, zoals vastgesteld in Format ontwerp procesevaluatie Theater en het voorbeeld.  
7. Analyseer de gegevens. Bepaal op basis van deze analyse wat de nodige vervolgstappen zijn voor de doorontwikkeling van de theatervoorstelling en het bijbehorende lespakket. Maak SMART (Specifiek, Meetbaar, Acceptabel, Realistisch, Tijdsgebonden) afspraken over de vervolgstappen. 
8. Deel de uitkomsten en de wenselijke vervolgstappen (ook wanneer welke vervolgstappen worden gedaan) in een evaluatierapport met de betrokken stakeholders. 
9. Deel je resultaten en lessen met andere relevante partijen, zoals collega’s van andere (gemeentelijke) organisaties. 

Voor het uitvoeren van een effectevaluatie van de interventie theater doorloop je negen stappen. Dit stappenplan is specifiek gericht op het inhuren van een externe partij om de effectevaluatie uit te voeren. 

1. Breng de belangrijkste stakeholders (bijvoorbeeld de theaterproducent en betrokken scholen) op de hoogte van de effectevaluatie, informeer in welke informatie zij interesse hebben en vraag om hun medewerking. 
2. Bepaal het doel van je effectevaluatie. Ben je geïnteresseerd in alle mogelijke resultaten van de interventie of wil je weten of een specifieke doelstelling wordt behaald? Wil je alleen het resultaat weten? Of wil je ook onderzoeken welke elementen binnen de interventie dat resultaat beïnvloeden (de werkzame elementen)? Wees in het bepalen van je doel vooral realistisch. Neem in de overweging mee of je in de beginfase van de interventie bent (en dus nog de verzameling van data kunt sturen) of dat een groot deel van de interventie al is uitgevoerd en er maar beperkte data beschikbaar zijn. 
3. Stel een uitvraag op voor de effectevaluatie. Gebruik ter inspiratie het Format externe uitvraag effectevaluatie Theater en het bijbehorende voorbeeld. Bepaal de gewenste bewijskracht van de effectevaluatie. Zie voor meer informatie Methoden en Technieken. 
4. Bepaal aan welke kwalificaties de externe partij moet voldoen en op welke manier de uitvraag kan worden uitgezet (enkelvoudige onderhandse aanbesteding, meervoudige onderhandse aanbesteding, open aanbesteding, via een fonds et cetera). 
5. Zodra voorstellen van externe partij(en) binnen zijn, dienen ze beoordeeld te worden. Gebruik het format voor de uitvraag hierbij als checklist. Hebben de partijen naar behoren op alle vragen antwoord gegeven? Wat is de kwaliteit die ze laten zien op de verschillende onderdelen?  
6. Organiseer een gezamenlijke kick-off zodra de keuze voor een externe partij is gemaakt. Hierin kunnen onder andere afspraken over de samenwerking worden gemaakt. Spreek af op welke manier je als opdrachtgever de voortgang wilt monitoren, wie het vaste aanspreekpunt is, op welke momenten er weer samen om tafel wordt gezeten, et cetera. 
7. Plan een tussentijdse bespreking van de ruwe uitkomsten van de metingen. Dit geeft alvast wat eerste beelden en creëert de gelegenheid om eventueel missende data of informatie alsnog beschikbaar te stellen of het verkrijgen daarvan te plannen. 
8. Presenteer de resultaten van de evaluatie aan de relevante stakeholders. Bepaal samen de benodigde vervolgstappen en communiceer deze wederom naar de benodigde partijen. Maak SMART (Specifiek, Meetbaar, Acceptabel, Realistisch, Tijdsgebonden) afspraken over wanneer welke vervolgstappen worden gezet en wie verantwoordelijk is voor welke actie. 
9. Deel de geleerde lessen. Leg de resultaten van je effectevaluatie naast eerdere onderzoeken op hetzelfde terrein: komen de resultaten overeen of wijken ze (sterk) af? Deel je resultaten en lessen met andere relevante partijen, zoals collega’s van andere (gemeentelijke) organisaties. 

• Theater is een eenmalige interventie en dient ter ondersteuning van het curriculum te worden ingezet. Het is daarom te ambitieus om te verwachten dat een theatervoorstelling, een voorbereidende les en nagesprek per uitstek leiden tot meer overbruggend contact en kritische reflectie. 
• Theater leidt alleen tot meer empathie voor de positie van minderheidsgroepen in de samenleving wanneer leerlingen vóór het zien van de theatervoorstelling al positief staan ten opzichte van diversiteit in de samenleving. 
• Theatervoorstellingen die zich richten op radicalisering onder moslimjongeren kunnen jongeren die uiterst kritisch zijn over de islam bevestigen in hun stereotype denkbeelden. Ook kan het jongeren met een islamitische achtergrond bevestigen in hun idee dat de islam in een negatief daglicht wordt gezet. 
• Leerlingen die zich te goed inleven in de situatie van radicaliserende jongeren kunnen bewondering krijgen voor extremisme en het gebruik van geweld. 

• Maak een bewuste selectie van de scholen en doelgroepen voor wie de theatervoorstelling geschikt is. 
• Zorg voor een goede voorbereiding, maar bovenal voor een goede opvolging van de theatervoorstelling in de reguliere lessen. 
• Zorg voor een expliciete relatie tussen de voorbereidende lessen, het nagesprek en de theatervoorstelling (opdrachten die aansluiten op de boodschap van de voorstelling). Dit helpt leerlingen om de juiste boodschap uit de theatervoorstelling te halen. 
• Zorg in de voorbereidende les voor een introductie op de theatervoorstelling, maar ga in de lessen na de theatervoorstelling pas aan de slag met opdrachten. De theatervoorstelling en onderliggende boodschap leeft dan meer bij leerlingen. 
• Kies heel bewust wie de voorbereidende lessen, het nagesprek en de opvolgende lessen leidt. Uit evaluaties blijkt dat hierin te veel wordt gevraagd van docenten en hun vaardigheden. Ook blijkt dat de invulling sterk kan verschillen per docent. Het is belangrijk dat de gespreksleider niet te sturend optreedt en geen waardeoordeel geeft over de meningen en ervaringen van leerlingen. Er kan bijvoorbeeld gekozen worden om hier een extern persoon voor aan te trekken. 
• Zorg ervoor dat de personen die de lessen over de voorstelling en het nagesprek leiden de voorstelling eerst zelf kunnen bekijken. 
• Creëer een veilige setting voor het bespreken van de theatervoorstelling. Een kleine setting, bijvoorbeeld in de klas, waarbij leerlingen elkaar kunnen aankijken (bijvoorbeeld een kringopstelling), hebben de voorkeur boven een nagesprek in een theaterzaal en in een klassikale opstelling.     
• Denk goed na over het doel en de vorm van de opdrachten en het nagesprek na de theatervoorstelling. Leerlingen zijn gevoelig voor groepsdruk en sociale wenselijkheid. Het doel moet niet zijn om leerlingen te overtuigen van correcte opvattingen. 
• Behandel radicalisering in de volle breedte: bespreek niet alleen radicalisering onder moslimjongeren, maar ook rechts- en linksextremisme.   
• Benoem radicalisering, en de onderliggende problematiek, expliciet (in plaats van impliciet) als het doel van de interventie is om radicalisering bespreekbaar te maken.