Vechtende Jongeren: Meer dan alleen een manier om agressie kwijt te kunnen
‘Als een van mijn jochies heeft gevochten op straat, dan zeggen ze: zie, je hebt ze leren vechten. Maar dat is echt te kort door de bocht.’ Reggae Coutinho, jongerenwerker in Den Bosch, wil het maar gezegd hebben. Hij is betrokken bij Fight2Create, een project waar jongeren leren kickboksen, maar waar ook veel aandacht is voor hun gedrag buiten de mat. ‘Het is makkelijk gezegd dat je je kansen moet pakken. Maar je moet ze eerst zien. En vaak zien die jongeren ze niet eens. Wij proberen ze toekomstperspectief te bieden.’
Op vier plekken in Nederland wordt onderzoek gedaan naar kickboksen als pedagogisch middel. Fight2Create in Den Bosch is een daarvan. Een belangrijke onderzoeksvraag is of kickboksen kan helpen om jongeren weerbaarder en veerkrachtiger te maken. Kors Perdijk, projectleider van het onderzoek, ziet Vechtende Jongeren ook als een metafoor voor het leven: ‘Je gaat het gevecht aan met jezelf. Je voelt hoe het is om naar de grond te gaan en weer op te staan.’
Lees meer over het onderzoek Vechtende Jongeren op de website van de Fontys Hogeschool Tilburg.
Meer dan alleen kickboksen
Bij Fight2Create leren jongeren vechten. Om precies te zijn: kickboksen. Maar het is meer dan alleen een plek om te sporten, legt Coutinho uit. Het is een community. Een plek waar de jongeren altijd terechtkunnen en de ruimte krijgen om fouten te maken. Het project draait dan ook om meer dan het aanleren van een highkick of directe rechtse. Er wordt ook gewerkt aan de soft skills: discipline, sociale vaardigheden en leren omgaan met de verwachtingen vanuit de samenleving.
Dat klinkt misschien complex, maar het zit in de kleine dingen, legt hij uit. Door de kickbokstrainingen leren de jongeren dat erop ze wordt gerekend. Hij verwacht dat ze op tijd komen en zich afmelden als ze niet kunnen komen, mét opgaaf van reden. Het is een manier om de vinger aan de pols te houden. En het leert de jongeren dat er afspraken zijn waaraan ze zich moeten houden.
Kom bij hem dus niet aan met het argument dat kickbokstrainingen vooral een manier moet zijn om agressie kwijt te kunnen of te leren beheersen, al kan dat natuurlijk wel onderdeel ervan uitmaken. ‘Ik denk dat als je kijkt naar weerbaarheid, we ook ervoor zorgen dat ze minder in de verleiding komen. Deze jongeren zijn gevoelig voor negatieve groepen die in de wijk rondlopen. Dan denken ze toch: ik ga naar de training toe, in plaats van shisha (waterpijp, red.) roken op de kamer van een vriend.’
‘Of: ik heb gevochten, maar ik ga het goedmaken. Ik zat een tijdje niet lekker in mijn vel, maar ik herpak me. Soms door een steuntje van ons, soms gewoon door een belletje: ’Kom je trainen vanavond? Hoe gaat het met je?’. Dat ze weten: er zijn mensen die naar me luisteren. Ik kan altijd bij Reggae terecht. Dat maakt al zoveel verschil.’
‘Het is makkelijk gezegd dat je je kansen moet pakken, maar je moet ze eerst zien. En vaak zien die jongeren ze niet eens.’
Amir* (18) kickbokst al twee jaar bij Fight2Create. Hij had eigenlijk geen zin om te gaan sporten, maar ging door Coutinho toch een keer kijken. Inmiddels is hij helemaal om. Appjes om te zorgen dat hij komt trainen heeft hij naar eigen zeggen niet nodig. Wat Fight2Create volgens hem zo leuk maakt, is dat iedereen vrienden is met elkaar. Ook heeft het hem geleerd rustiger te reageren als hij boos wordt. ‘Voor ik ging boksen … altijd als ik boos werd, dan sloeg ik tegen de muur, werd ik agressief. Maar nu doe ik rustig. Ik reageer normaal, ik sla niet. Want ik weet dat ik sterker ben, ik kan kickboksen.’
*De echte naam van Amir is bij de redactie bekend.
Kansen zien, dan pakken
Coutinho werkt bij Fight2Create samen met Hicham El Gaoui, een voormalig kickbokser en K-1-vechter, die vijf wereldtitels won. El Gaoui is, naast trainer, een rolmodel voor de jongeren. Zijn boksschool, Fighting Talents, bracht al een aantal wereldtoppers voort.
Het hebben van rolmodellen is volgens Coutinho enorm belangrijk voor “zijn” jongens. Hij legt uit: ‘Het is makkelijk gezegd dat je je kansen moet pakken. Maar je moet ze eerst zien. En vaak zien die jongeren ze niet eens.’
Maar hoe doe je dat? Jongeren leren kansen te zien, om ze vervolgens durven te pakken? Coutinho lacht. ‘Door ze mee te nemen. En door uit te gaan van hun talent, in plaats van je alleen te richten op hun problematiek.’ Want dat iedereen een talent heeft, daarvan is hij overtuigd. En als dat wat anders is dan boksen, dan is dat ook prima. Bij Fight2Create krijgen ze de ruimte om zich te uiten en hun talenten te ontwikkelen en, als dat nodig is, een nieuwe kans.
‘Sommige mensen zeggen: ga dan met ze wandelen. Maar het moet wel aansluiten bij hun wereld.’
Met jongeren praten
Om te zorgen dat de jongeren, die soms worstelen met trauma’s of andere complexe problematiek, de hulp krijgen die ze nodig hebben, werkt Fight2Create met een flink aantal andere partijen samen. Lastig blijft wel dat ze het met een beperkt budget moet doen, geeft Coutinho aan. Dat komt ook door het imago van kickboksen.
‘Als een van mijn jochies heeft gevochten, dan zeggen ze: je hebt ze leren vechten. Dat is echt te kort door de bocht. Maar aan kickboksen hangt een geurtje, ze denken dat het boefjes zijn.’ Hij fronst zijn wenkbrauwen. ‘Dan zeggen mensen: ga dan met ze wandelen of zo. Maar het moet wel aansluiten bij hun wereld, anders heeft het geen zin.’
Coutinho zou dan ook graag zien dat er meer mét jongeren wordt gepraat, in plaats van óver hen. ‘Het is makkelijk zeggen: ze moeten zich maar gedragen. Kom eerst langs voor je je plan of beleid gaat schrijven, maar dat gebeurt nog niet zo vaak helaas.’
Het praten met de jongeren heeft ook op een andere manier toegevoegde waarde. Countinho herinnert zich die keer dat hij met zijn jongens aan tafel bij de burgemeester van Den Bosch zat. ‘Er ging een wereld voor ze open.’ Hij glimlacht. ‘Zeiden ze: die baan, dat lijkt me ook wel wat.’ De kans werd gezien. Nu nog durven pakken.
Reflectie
Femke Kaulingfreks: ‘Vechtsporten zijn natuurlijk een mooie symbolische vertaling van het proces van veerkracht ontwikkelen. Je leert jezelf beschermen. Je leert risico’s inschatten en nemen en de uitkomst is onzeker, maar als je je goed weet op te stellen, kan het ook veranderkracht met zich meebrengen. Ook leer je incasseren. Je wordt geslagen en gaat misschien neer, maar je staat weer op en slaat terug. Zo leren de jongeren in dit project in een veilige omgeving om te gaan met tegenslagen. En je leert jezelf goed kennen door middel van vechtsport, je eigen krachten, zwakke plekken en grenzen. Dat zit ook in de theorie van Michel Foucault: zorg voor het zelf, neem je leven zelf in de hand en leer op een gestructureerde, bewuste manier te werken aan jezelf.
Daarnaast richt dit initiatief zich op de gemeenschap. Die jongeren gaan samen met elkaar het gevecht aan. Dat is vooral voor jongeren in de pubertijd erg belangrijk. In een fase in je leven waarin enorm veel verandert, is het belangrijk om rituelen te hebben, terugkerende handelingen. Dit kunnen alledaagse rituelen zijn zoals samen sporten met een trainer of samen eten. In dit geval geven die alledaagse handelingen je ook nog een richting en een doel om naartoe te werken, of je nu gezonder wilt leven, sterker wilt worden of je wilt voorbereiden op een nieuwe stageplek. Daarbij helpt het ook dat je anderen om je heen hebt die in dezelfde fase zitten en dezelfde dingen meemaken, zogenoemde peers.
Deze school biedt jongeren ook een heel mooi netwerk. Omdat jongeren elkaar ontmoeten en advies kunnen vragen aan volwassen rolmodellen versterken ze hun sociaal kapitaal. Ze worden onderdeel van een gemeenschap die hen ook kan helpen bij het vinden van een bijbaantje of passende opleiding. In die zin is het vergelijkbaar met studentenverenigingen bijvoorbeeld. Ze krijgen zo’n netwerk van huis uit niet altijd mee.’