Ellis ter Beek: 'Als een aandachtsfunctionaris iets ingewikkelds heeft, kan die mij altijd bellen'

Hoe houd je het thema radicalisering onder de aandacht binnen je organisatie? Wat is hiervoor nodig, en hoe organiseer je dat? Horizon Jeugdzorg en Onderwijs – 1.600 medewerkers, 30 locaties – werkt met aandachtsfunctionarissen op alle locaties. Ellis ter Beek coördineert deze aanpak. 'Het begint ermee dat leidinggevenden erkennen dat de preventie van radicalisering ook iets van hen is.'

Ellis ter Beek
Ellis ter Beek, senior onderzoeker en projectleider radicalisering bij Horizon Jeugdzorg en Onderwijs

'Het voorkomen van radicalisering is iets van ons allemaal, van iedereen die met jeugd werkt. Bij Horizon werken we met jongeren in jeugdzorg en speciaal onderwijs. Dat zijn allemaal jongeren die extra kwetsbaar zijn. Dus heeft het bestuur bepaald dat iedere locatie in ieder geval een instrument in huis moet hebben om het proces van radicalisering te begrijpen. En om te begrijpen waarom het belangrijk is om vroeg in te grijpen. Daarvoor hebben wij op iedere locatie de TerRa Toolkit. Vanuit de Horizon Academie bieden wij een training over deze toolkit aan.'

Aandachtsfunctionarissen

'Wij zijn een grote organisatie, met veel medewerkers. Sommige medewerkers hebben van nature iets met het thema radicalisering, voor anderen is dit een ver-van-je-bedshow. Maar zij zijn wel de mensen die dagelijks contact hebben met jongeren, en als eerste dingen kunnen signaleren. Daarom willen wij dat er op iedere locatie een aandachtsfunctionaris is bij wie zij terechtkunnen als ze zich zorgen maken over een jongere. Zo organiseren we de ondersteuning dichtbij, op de eigen locatie, met iemand die ze kennen. We hebben aandachtsfunctionarissen gezocht die op hun locatie uitstraling hebben, die bekend zijn bij de medewerkers, en die vooral hart hebben voor dit onderwerp. Dan krijg je een heel gemêleerde groep. Er zitten gedragswetenschappers tussen, maar bijvoorbeeld ook een conciërge.'

Bevlogenheid

'Op de locaties zelf is het aan aan de locatiemanager of schoolleider om samen met de aandachtsfunctionaris te bekijken wat er nodig is. Onze voorkeur is dat de aandachtsfunctionarissen alle teams van een locatie langsgaan: ik ben de aandachtsfunctionaris, dit is de TerRa Toolkit, en bij dit soort signalen kun je me erbij roepen. Maar het verschilt per locatie in hoeverre dat gelukt is. Dat ligt deels aan de vaardigheden en de bevlogenheid van de aandachtsfunctionaris, en deels aan de steun van het leidinggevend kader. Maar ook aan de mensen op de locatie zelf; vinden zij het een relevant thema? Sommige aandachtsfunctionarissen hebben het moeilijker dan anderen.'

Mailinglijst

'We bieden kennis en ondersteuning aan alle aandachtsfunctionarissen. Ik heb een mailinglijst, en ik stuur hen regelmatig interessante informatie en nieuwsbrieven. Ook bijvoorbeeld de training Omgaan met extreme idealen breng ik onder de aandacht, die kunnen ze op hun locatie inzetten. We hebben een gezamenlijke schijf op de computer, waarop ik achtergrondinformatie zet. En als een aandachtsfunctionaris echt iets ingewikkelds heeft, dan kan die mij altijd bellen. Dan kom ik eraan en denk ik mee.'

Uitwisselen

'Ik wil de aandachtsfunctionarissen nog dichter bij elkaar hebben. Je kunt met elkaar sparren, en elkaar tips en adviezen geven. Volgens mij word je daar sterker van. Maar men gaat toch niet zo gemakkelijk buurten bij elkaar. Binnenkort organiseer ik een deskundigheidsbevorderingsdag, ook om ervoor te zorgen dat we bij elkaar komen en uitwisselen. Ik denk dat het belangrijk is om één persoon in de organisatie te hebben die dit coördineert en organiseert. Als ik het helemaal loslaat, vermoed ik dat het op sommige locaties zal doorgaan. Maar op een paar andere locaties is het dan helemaal weg.'

Volgehouden aandacht

'Het begint ermee dat leidinggevenden erkennen dat de preventie van radicalisering ook iets van hen is. Radicalisering is één thema binnen ontzettend veel thema's waar organisaties aandacht voor moeten hebben en hun medewerkers in moeten scholen. Het vergt dus veel volgehouden aandacht om dit thema echt serieus te nemen. Dat kun je niet als individuele medewerker, ook al heb je een groot hart voor deze zaak. Hiervoor heb je meer organisatorische kracht nodig.'

Realistisch

'Ik weet dat mijn bestuur dit een belangrijk thema vindt. Tegelijkertijd weet ik dat veel andere onderwerpen ook belangrijk zijn. Je moet dus goed je organisatie kennen, weten wat er speelt, en vervolgens niet te fanatiek op één thema proberen dingen af te dwingen. Dat lukt namelijk niet, en dan raak je zelf gefrustreerd. Ik probeer de middenweg te vinden. Als ik zie dat het thema radicalisering op een locatie volledig van de radar is verdwenen, dan signaleer ik naar het bestuur. Dat is mijn ondergrens. Maar te vaak bij hen aan de bel trekken is ook niet goed. Het moet wel realistisch blijven.'