Ramadan in crisistijd: Moskeeën bieden informatie, inspiratie en hulp
Door de coronamaatregelen ziet de Ramadan er dit jaar ingrijpend anders uit. Veel moskeeën houden hun deuren gesloten. Ze roepen moslims op thuis te bidden en ook thuis de iftar te gebruiken. Bestuurders van twee moskeeën in Rotterdam vertellen hoe zij hun volgelingen informeren, inspireren en een hart onder de riem steken.
‘Met veel mensen samenkomen tijdens de heilige vastenmaand is een gewoonte geworden’, zegt imam Selim Saldiran van de Ayasofia Moskee in Rotterdam. ‘Na zonsondergang zoeken families en vrienden elkaar op voor een gezamenlijke maaltijd (iftar). Veel moslims gaan vervolgens naar de moskee voor het avondgebed (taraweeh). Maar door de coronamaatregelen zit dat er allemaal niet in dit jaar. Ook wij houden onze moskee gesloten. Het is een pijnlijke keuze, maar in deze uitzonderlijke tijden de enige juiste. Neem geen risico, blijf en bid thuis, ook tijdens de Ramadan. Dat is wat we onze gemeenschap voorhouden. Het heeft ook een positieve kant. De essentie van de vastenmaand is bezinning. Als je vaker alleen bent, kun je je nog beter op dat doel richten.’
Voor spirituele inspiratie verwijst de Ayasofia Moskee haar volgelingen naar de vrijdagpreken en lezingen van haar koepelorganisatie, de Nederlandse Islamitische Federatie, die via een livestream op YouTube zijn te volgen.
Eenzaamheid voorkomen
‘Maar de moskee is niet alleen een gebedshuis’, benadrukt Selim, ‘het is voor de meeste moslims ook een belangrijke plek waar ze hun vreugde en verdriet kunnen delen. Die sociale functie valt nu ook weg.’ Om te voorkomen dat ouderen en alleenstaande volgelingen vereenzamen en om hen goed te informeren, heeft de Ayasofia Moskee diverse activiteiten opgezet. ‘Onze jongerencommissie heeft alle ouderen gebeld om hulp aan te bieden, bijvoorbeeld bij het halen van boodschappen en medicijnen. Hiermee gaan we ook tijdens de Ramadan door’, vertelt Selim. ‘Daarnaast hebben we voedselpakketten gemaakt voor de iftars, die brengen we in de week voor Ramadan langs bij de ouderen. We hebben eveneens een telefonische hulplijn opgezet. Onze moskeegangers kunnen er terecht met hun vragen rond corona en de Ramadan of gewoon even hun hart luchten.’
De weekendklassen voor kinderen biedt de Ayasofia Moskee inmiddels online aan. En door middel van wekelijkse groeps-videogesprekken via Skype houdt de imam contact met de vele jongeren in zijn gemeenschap. Selim: ‘We hebben het dan natuurlijk over wat zij dit jaar van de Ramadan mogen verwachten. We drukken hen op het hart ’s avonds niet in groepjes de straat op te gaan. Met de gemeente Rotterdam hebben we daarover een filmpje gemaakt. Hierin leggen we de richtlijnen helder uit. Dat filmpje delen we waar mogelijk. Neem je verantwoordelijkheid, dat is onze boodschap.’
Dagelijks online programma
Al snel na het uitbreken van de corona-crisis riep ook de Rotterdamse moskee De Middenweg haar volgelingen op weg te blijven voor de vrijdagmiddagpreek en het aansluitende gebed. ‘Daar werd goed op gereageerd’, zegt Stefanie Danopoulos, voorzitter van De Middenweg. ‘Mensen vonden het natuurlijk erg jammer, maar toonden ook begrip’, zegt ze.
Een groot deel van onze gemeenschap bestaat uit twintigers en dertigers en zij weten dat we onze vrijdagmiddagpreek altijd live uitzenden via de diverse social mediakanalen. Dat heeft ongetwijfeld geholpen. Op de maandag en zaterdag organiseerden we ook al online lezingen, en dat doen we nog steeds. Zo kunnen we in deze coronatijden onze geloofsboodschap toch uitdragen.’
De Middenweg presenteert tijdens de Ramadan ook een dagelijks online programma, voor en na de iftar. Met onder meer lezingen, spirituele activiteiten en een talkshow. ‘Zo houden we contact met onze volgelingen, en geven we ze toch een beetje dat Ramadangevoel’, zegt Stefanie. Ze heeft goede hoop dat het met de donaties, een vast onderdeel van de vastenmaand, ook wel losloopt. Stefanie: ‘Met betaalverzoeken proberen we geld in te blijven zamelen voor onze lopende projecten en vaste lasten. We gebruiken daarvoor het bekende bankrekeningnummer van de moskee.’
De Middenweg reikt in deze tijd ook graag haar hand uit naar de buurt. ‘We hebben onder meer kaartjes rondgestuurd met ons telefoonnummer er mailadres’, zegt de moskeevoorzitter. ‘Buren kunnen ons inschakelen als ze iemand nodig hebben voor het halen van boodschappen of medicijnen, of behoefte hebben aan een praatje. Dat wordt gewaardeerd, hebben we gemerkt. Zo maken we er met elkaar toch het beste van.’
Factsheet ‘Ramadan tijdens de coronacrisis’
Bij gemeenschappen en gemeenten zijn er vragen en zorgen over de Ramadan tijdens de coronacrisis. Onder meer over de organisatie van iftars, avondgebeden (taraweeh), het samenzijn met elkaar en familie, donaties tijdens de Ramadan en (mogelijke) samenscholing van jongeren. De Expertise-Unit Sociale Stabiliteit ontwikkelde hierover verschillende factsheets.