Preventie van radicalisering? Ontdek wat werkt!
Wat werkt nou echt bij de preventie van radicalisering? Het is een vraag waar gemeenten en rijksoverheid antwoord op willen hebben, omdat zij een belangrijke rol hebben om radicalisering te voorkomen en daarvoor goed doordacht en onderbouwd beleid in de praktijk willen brengen. Het net verschenen rapport ‘Wat werkt bij preventie van radicalisering?’ geeft gemeenten hierbij een steuntje in de rug. Het biedt naast kennis over de inzet en werkzaamheid van huidige interventies ook handvatten voor het (door)ontwikkelen van nieuwe én bestaande interventies.
Op de website van Expertise-unit Sociale Stabiliteit (ESS) staat de toolkit evidence based werken bij de preventie van radicalisering. Deze biedt gemeenten veel kennis, geleerde lessen, handige checklists en formats om interventies te evalueren die bedoeld zijn om radicalisering tegen te gaan. Maar sinds de lancering van de toolkit zijn nieuwe interventies en lokale aanpakken ontwikkeld. Reden voor de ESS om Bureau Omlo en Fermin Onderzoek en Advies de opdracht te geven om evaluaties die sinds 2019 zijn verschenen te verzamelen en te analyseren, zodat gemeenten ook deze kennis kunnen gebruiken bij hun keuze en doorontwikkeling van interventies. De uitkomsten van dit onderzoek vormen derhalve een aanvulling op de toolkit.
Onderzochte interventies en aanpakken
Het onderzoek richt zich op effectiviteit, werkzame elementen, geleerde lessen. De volgende typen interventies en lokale aanpakken zijn geëvalueerd:
- Interventies gericht op het versterken van de weerbaarheid van jongeren.
- Begeleiding van risico- en geradicaliseerde jongeren.
- Interventies gericht op opvoedondersteuning van ouders uit kwetsbare groepen.
- Lotgenotencontact.
- Deskundigheidsbevordering van eerstelijnsprofessionals en sleutelfiguren.
- Lokale aanpakken voor preventie van radicalisering.
Wat het rapport gemeenten oplevert
Gemeenten kunnen voortbouwen op inzichten uit onderzoek, waarbij duidelijk wordt wat wel of juist niet werkt in verschillende contexten. Met het overzicht van werkzame elementen en geleerde lessen wordt het makkelijker om een plan van aanpak voor een interventie die lokaal past op te zetten en te onderbouwen.
Een praktisch voorbeeld
Neem interventies gericht op opvoedondersteuning van ouders uit kwetsbare groepen, een soms lastig bereikbare doelgroep. Uit het rapport komt naar voren dat een van de werkzame elementen bij de werving van de doelgroep is het gebruikmaken van een netwerk van sleutelfiguren, zoals lokale trainers en scholen in de wijk. Ook een laagdrempelige locatie zorgt voor meer deelname aan de trainingen. Het liefst een plek in de wijk waar ouders al komen.
Het helpt ook enorm als ouders zelf thema’s kunnen inbrengen die voor hen belangrijk zijn. En ouders zijn meer gemotiveerd om een volgende keer weer te komen door duidelijk te zijn wat betreft opzet en doelen en wat er per bijeenkomst wordt besproken. Ook belangrijk: omgaan met (signalen van) radicalisering betreft specifieke opvoedingsproblematiek. Dat betekent dat het pas besproken kan worden nádat meer algemene opvoedproblemen aan bod zijn gekomen. Zo zijn er meer zaken die duidelijk werken en die gemeenten eenvoudig terug kunnen vinden in het rapport.
Work in progress
Het rapport biedt veel concrete aanknopingspunten voor gemeenten. Daarbij is het belangrijk te beseffen dat wat voor één groep jongeren goed lijkt te werken, niet per se hetzelfde uitpakt voor een andere groep jongeren, in een andere context of met andere begeleiding. De werkzame lessen en geleerde lessen kunnen worden beschouwd als een eerste aanwijzing om beleid te maken en door te ontwikkelen. Door nog meer en beter te evalueren wordt met elkaar meer kennis opgebouwd. Om steeds meer te werken op basis van beschikbare kennis, op basis van goede plannen van aanpak, te monitoren en tussentijds aan te scherpen, te evalueren en daarvan te leren. Kortom: het blijft work in progress.
Wat vinden gemeenten van het rapport? ‘De bevindingen uit het rapport zijn niet alleen relevant voor beleidsadviseurs openbare orde en veiligheid, maar ook voor onder andere het sociale domein. Het kan een aanleiding en hulpmiddel zijn om binnen een gemeente en daar binnen diverse domeinen het gesprek met elkaar aan te gaan over beleid ter preventie van radicalisering’, aldus Najat el Hakim, beleidsadviseur Radicalisering en Extremisme van de gemeente Amsterdam, die in de klankbordgroep meedenkt over evidence based werken.
Advies of ondersteuning
Advies op maat nodig? Of behoefte aan een verdiepingsbijeenkomst over hoe u evalueert of een goed onderbouwd plan van aanpak schrijft? De ESS biedt ondersteuning op dit vlak in samenwerking met een consortium van Evidence Based Work (Amy-Jane Gielen), RadarAdvies (Malon Peeters) en Bureau Omlo (Jurriaan Omlo). Meer weten? Neem dan contact op met de ESS via ESS@minszw.nl of (070) 333 4555.
Het rapport ‘Wat werkt bij preventie van radicalisering?’ is tot stand gekomen in opdracht van het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW) en met betrokkenheid van de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV). Het onderzoek is uitgevoerd door Bureau Omlo en Fermin Onderzoek en Advies en maakt deel uit van de ondersteuning die de rijksoverheid gemeenten biedt bij het ontwikkelen van effectief beleid ter preventie van radicalisering